Sejarah ringkas Kesultanan Melaka
Kesultanan Melaka merupakan salah satu kerajaan Melayu yang paling berpengaruh dalam sejarah Asia Tenggara. Diasaskan pada abad ke-15, Melaka menjadi pusat perdagangan, diplomasi, dan penyebaran Islam. Kedudukannya yang strategik di Selat Melaka menjadikannya sebagai pusat perdagangan utama yang menghubungkan Timur dan Barat.
 |
| Gambar ilustrasi Istana Melaka oleh Meta AI |
Penubuhan Kesultanan Melaka
Menurut Sulalatus Salatin (Sejarah Melayu), Kesultanan Melaka diasaskan oleh Parameswara, seorang putera Srivijaya, pada sekitar tahun 1400. Legenda menyatakan bahawa Parameswara menamakan tempat itu "Melaka" setelah melihat seekor kancil menendang anjing pemburunya di bawah pokok Melaka, melambangkan keberanian dan kekuatan.
Parameswara kemudian memeluk Islam dan mengambil gelaran Sultan Iskandar Shah. Inilah titik permulaan Melaka sebagai sebuah kesultanan Islam.
Zaman Keemasan Kesultanan Melaka
Kesultanan Melaka mencapai zaman kegemilangannya di bawah pemerintahan beberapa sultan yang terkenal:
a) Sultan Muzaffar Shah (1445-1458)
Mengukuhkan Islam sebagai agama rasmi Kesultanan Melaka.
Memperkenalkan undang-undang Islam dalam pentadbiran kerajaan.
b) Sultan Mansur Shah (1458-1477)
Meluaskan pengaruh Melaka ke Pahang, Kedah, dan Sumatera.
Menjalinkan hubungan diplomatik dengan China, yang memperkukuhkan kedudukan Melaka sebagai kuasa serantau.
c) Sultan Alauddin Riayat Shah (1477-1488)
Dikenali sebagai pemerintah yang tegas dalam menegakkan keadilan dan menghapuskan rasuah.
d) Sultan Mahmud Shah (1488-1511)
Pemerintah terakhir sebelum Melaka jatuh ke tangan Portugis.
Peranan Melaka dalam Perdagangan
Melaka berkembang menjadi pusat perdagangan antarabangsa kerana lokasinya yang strategik. Pedagang dari Arab, India, China, dan Kepulauan Melayu berdagang di pelabuhan Melaka. Barangan seperti rempah, emas, dan sutera diperdagangkan, menjadikan Melaka sebagai hab ekonomi yang penting.
Kerajaan Melaka juga memperkenalkan Sistem Cukai dan Syahbandar, yang menguruskan perdagangan dan keselamatan pelabuhan.
Penyebaran Islam di Melaka
Melaka berperanan besar dalam menyebarkan Islam ke seluruh Kepulauan Melayu. Pendakwah dari Timur Tengah dan India memainkan peranan penting dalam mengislamkan pemerintah dan rakyat Melaka.
Kesan Islam dapat dilihat dalam:
Sistem pemerintahan – Sultan sebagai pemimpin tertinggi yang berlandaskan hukum Islam.
Undang-undang – Undang-Undang Laut Melaka dan Hukum Kanun Melaka yang berasaskan syariah Islam.
Budaya dan kesusasteraan – Karya seperti Hikayat Hang Tuah banyak dipengaruhi oleh Islam.
Kejatuhan Kesultanan Melaka
Pada tahun 1511, Melaka diserang oleh Portugis yang dipimpin oleh Alfonso de Albuquerque. Beberapa faktor yang menyebabkan kejatuhan Melaka termasuk:
Pengkhianatan dalam kalangan pembesar – Wujud perebutan kuasa dalaman yang melemahkan kerajaan.
Penguasaan perdagangan oleh Portugis – Mereka ingin mengawal perdagangan rempah dan laluan laut di Asia Tenggara.S
Selepas kejatuhan Melaka, Sultan Mahmud Shah berundur ke Johor dan berdirilah Kesultanan Johor sebagai kesinambungan Kesultanan Melaka.
Warisan Kesultanan Melaka
Walaupun Kesultanan Melaka runtuh, warisannya tetap kekal dalam pelbagai aspek:
Undang-undang dan sistem pemerintahan – Banyak kesultanan Melayu lain seperti Johor, Pahang, dan Perak mewarisi struktur pentadbiran Melaka.
Bahasa dan budaya – Bahasa Melayu menjadi lingua franca di rantau ini, hasil daripada pengaruh Melaka.
Penyebaran Islam – Melaka memainkan peranan besar dalam memperkukuhkan Islam di Nusantara.
Kesultanan Melaka merupakan tonggak penting dalam sejarah Melayu dan Islam di Asia Tenggara. Kegemilangannya dalam perdagangan, politik, dan agama menjadikannya model bagi kesultanan lain di rantau ini. Walaupun Melaka jatuh ke tangan Portugis, pengaruhnya terus diwarisi dalam budaya, bahasa, dan sistem pemerintahan Melayu hingga ke hari ini.